interpelacja w sprawie podjęcia działań dotyczących ochrony polskich patentów istotnych dla rozwoju gospodarczego Polski

Szanowny Panie Ministrze!

Nie należą do odosobnionych przypadki, gdy koncerny przemysłowe - niekiedy bezprawnie - patentują samodzielnie przełomowe wynalazki i rozwiązania techniczne naukowców, w ten sposób je zawłaszczając. Tak stało się z ekstrakcją radu, którą wbrew życzeniu Marii i Piotra CURIE opatentowano w USA. Produkcja radu koncernu z Pittsburgha - właściciela patentów US1065581 i US1068730 z 1913 r. - stanowiła ponad 70% produkcji światowej.

Współcześnie proceder ten jest szczególnie widoczny w przypadku wielkich koncernów informatycznych, które wykorzystują obowiązujące globalnie prawa wyłączne i również dzięki nim dominują na rynku. Dzięki patentom udaje się im narzucać swoje standardy, czyli normy i reguły ekonomiczne funkcjonowania systemów cyfrowych. Uzależniają od siebie, i to nie tylko gospodarczo, działające na tym rynku podmioty. Prawa patentowe będące w posiadaniu koncernów informatycznych utrudniają nie tylko prowadzenie badań naukowych, ale także rozwój i funkcjonowanie środowisk otwartego oprogramowania (Free&Open Source Software), które w przypadku zaawansowanych, powszechnie stosowanych systemów zwykle stanowi jedyną alternatywę w stosunku do oferty światowych monopolistów.

Obserwowana i niestety upowszechniająca się praktyka udzielania ochrony patentowej tworzy i wspiera monopole, które odbijają swoje negatywne piętno na gospodarce. Także w Polsce obserwujemy obecnie drastyczny przykład tego zjawiska. Dotyczy on prawdopodobnie największego osiągnięcia polskiej informatyki ostatnich dekad. Chodzi o zapoczątkowaną przez dr. Jarosława DUDĘ z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie nową generację metod kompresji danych cyfrowych (ANS - Asymmetric Numeral System), którą obecnie do kompresji obrazów stosują wszyscy światowi potentaci. Gdy w 2017 r. koncern Google zgłosił to rozwiązanie jako swój „wynalazek” (zgłoszenie US20170164007A) tylko dzięki aktywności dr. J. DUDY amerykański i europejski urzędy patentowe przedłożyły Google negatywne opinie i koncern nie zdołał opatentować tego rozwiązania. Aktywność naukowa dr. J. DUDY spotkała się z uznaniem w środowisku. W 2021 r. został uhonorowany - mającą bardzo długą tradycję - nagrodą miasta Krakowa.

Opisana sytuacja powtórzyła się jednak, gdyż w 2019 r. o patent na swoją wersję opisywanego wyżej „wynalazku” wystąpił koncern informatyczny Microsoft. W tym przypadku samodzielne działania dr. J. Dudy już nie wystarczyły. Prawnicy koncernu zignorowali negatywne, lecz niewystarczająco stanowcze opinie urzędów patentowych. Przedłożyli jedynie kosmetycznie zmienioną wersję zgłoszenia, urząd w Waszyngtonie ustąpił i na początku 2022 r. udzielił Microsoftowi patentu nr US11234023B.

Konieczne jest podjęcie działań interwencyjnych w sprawie patentu nr US11234023B.

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie ma prawo oczekiwać parlamentarnego wsparcia, by zaangażować się w obronę swego dorobku. Zaistniała w tym przypadku sytuacja uświadamia nam, że pilnie potrzebne jest podjęcie uniwersalnych działań osłaniających, by stworzyć warunki dla zharmonizowanego rozwoju innowacyjnej działalności twórczej i rozwoju gospodarczego naszego kraju. Impuls taki jest niezbędny dla przygotowania mechanizmów w sferze wynalazczości i wdrożeń. Obecna ustawa Prawo własności przemysłowej nie zawiera żadnych rozwiązań motywacyjnych, a zaproponowana (projekt UD263) zmierza do pogorszenia obecnej sytuacji.

Branża informatyczna jest siłą napędową postępu technologicznego. Dlatego z wielkim niepokojem obserwujemy, że zgłaszane w tym zakresie protesty naukowców i twórców w dziedzinie informatyki nie są brane pod uwagę i nie zawsze dostrzegana jest skala zagrożenia wynikająca z monopolistycznych praktyk wielkich koncernów. Mimo że prawo międzynarodowe, mniej lub bardziej wyraźnie, zabrania udzielania samoistnej ochrony patentowej na oprogramowanie komputerowe, to jednak brak jest widocznych efektów działań polskiego Urzędu Patentowego na polu wspierania polskich przedsiębiorców w blokowaniu takich patentów, które przecież poprzez monopolizację rozwiązań informatycznych destrukcyjnie wpływają na rodzimą gospodarkę.

W związku z tym proszę o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy w opisanych okolicznościach możliwe jest, aby Pan Waldemar Buda, Minister Rozwoju i Technologii, zainicjował aktywność prezesa Urzędu Patentowego RP i spowodował, że rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie otrzyma niezbędne merytoryczne i prawne wsparcie w złożeniu wniosku o unieważnienie patentu US11234023B i czy Pan Minister mógłby finansowo wesprzeć postępowanie przed organami patentowymi USA?

2. Czy w ramach budżetu na 2023 r. możliwe będzie wyodrębnienie środków finansowych względnie funduszu celowego, który służyłby wspieraniu polskich naukowców, przedsiębiorców, twórców w działaniach mających na celu ochronę gospodarki przed praktykami monopolistycznymi, a także ochronę ich dorobku, w tym przed prezentowanymi przykładami „destrukcyjnych” patentów? Jeśli tak, to jakiego rzędu kwoty zamierza się na ten cel przeznaczyć i jaki byłby tryb rozpatrywania wniosków o dofinansowanie?

3. Czy Pan Minister może wystąpić do Urzędu Patentowego RP, który jedyny w kraju posiada kwalifikowane, profesjonalne kadry eksperckie doświadczone nie tylko w udzielaniu patentów, ale znające zasady i przesłanki ich unieważniania, by urząd delegował odpowiednich specjalistów do merytorycznej pomocy Uniwersytetowi Jagiellońskiemu w Krakowie w sprawie unieważnienia patentu US11234023B?

Zgłaszający: Andrzej Szewiński, Tomasz Aniśko, Urszula Augustyn, Mateusz Bochenek, Piotr Borys, Małgorzata Chmiel, Janusz Cichoń, Zofia Czernow, Eugeniusz Czykwin, Magdalena Filiks, Joanna Frydrych, Konrad Frysztak, Krzysztof Gadowski, Aleksandra Gajewska, Elżbieta Gapińska, Kamila Gasiuk-Pihowicz, Marta Golbik, Cezary Grabarczyk, Krzysztof Grabczuk, Riad Haidar, Agnieszka Hanajczyk, Maria Małgorzata Janyska, Michał Jaros, Joanna Jaśkowiak, Dariusz Joński, Małgorzata Kidawa-Błońska, Marcin Kierwiński, Joanna Kluzik-Rostkowska, Ewa Kołodziej, Iwona Maria Kozłowska, Marek Krząkała, Henryka Krzywonos-Strycharska, Maciej Lasek, Gabriela Lenartowicz, Tomasz Lenz, Katarzyna Lubnauer, Magdalena Łośko, Jagna Marczułajtis-Walczak, Izabela Katarzyna Mrzygłocka, Grzegorz Napieralski, Sławomir Neumann, Tomasz Piotr Nowak, Mirosława Nykiel, Tomasz Olichwer, Paweł Olszewski, Katarzyna Osos, Paweł Papke, Małgorzata Pępek, Krzysztof Piątkowski, Katarzyna Maria Piekarska, Kazimierz Plocke, Agnieszka Pomaska, Paweł Poncyljusz, Grzegorz Schetyna, Krystyna Sibińska, Tomasz Siemoniak, Bartłomiej Sienkiewicz, Krystyna Skowrońska, Adam Szłapka, Tomasz Szymański, Iwona Śledzińska-Katarasińska, Cezary Tomczyk, Małgorzata Tracz, Jarosław Wałęsa, Marta Wcisło, Monika Wielichowska, Anna Wojciechowska, Witold Zembaczyński, Urszula Zielińska, Piotr Benedykt Zientarski, Romuald Ajchler, Jacek Czerniak, Monika Falej, Przemysław Koperski, Maciej Kopiec, Katarzyna Kotula, Anita Kucharska-Dziedzic, Marcin Kulasek, Wanda Nowicka, Robert Obaz, Karolina Pawliczak, Joanna Scheuring-Wielgus, Anita Sowińska, Andrzej Szejna, Jan Szopiński, Tadeusz Tomaszewski, Mieczysław Kasprzak, Jacek Protasiewicz, Hanna Gill-Piątek, Paweł Zalewski, Tomasz Zimoch, Robert Kwiatkowski, Joanna Senyszyn

Interpelacja 35345