Interpelacja w sprawie wstrzymywania świadczeń kobietom w ciąży przez ZUS
Szanowna Pani Minister,
sytuacja rodzin w Polsce, wbrew pozorom, nie jest łatwa. Wiele osób nie chce mieć dzieci, ponieważ ma świadomość, jak nikłą pomoc oferuje państwo. Nie wystarczy świadczenie wspierające, nawet w podniesionej wysokości. Potrzebne jest realne wsparcie. Tymczasem działania instytucji państwowych zmierzają w przeciwnym kierunku, czego dowodem może być wstrzymywanie świadczeń kobietom w ciąży.
Państwo powinno otaczać matki i przyszłe matki szczególną opieką. Oczekiwanie na dziecko powinno być czasem spokoju, a nie dodatkowego stresu wywoływanego przez instytucję państwową. Kobiety w ciąży i matki, których podstawę do świadczeń kwestionuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, pozostają bez środków do życia i nie wiedzą, jak długo potrwa ta procedura. Art. 71 ust. 1 Konstytucji RP stanowi bezpośredni wyraz zasady opieki i ochrony państwa nad rodziną. Art. 71 ust. 2 Konstytucji RP jest uszczegółowieniem ustrojowej zasady ochrony macierzyństwa: „Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres określa ustawa”. Przepis ten łączy się bezpośrednio z zasadą ochrony macierzyństwa, która w Polsce jest systematycznie naruszana.
Niestety ta ochrona macierzyństwa istnieje tylko na papierze. W rzeczywistości Zakład Ubezpieczeń Społecznych może wstrzymać wypłatę zasiłków kobiecie w ciąży, która przebywa na zwolnieniu lekarskim. Dotyka to tysięcy kobiet w Polsce, które w ostatnich tygodniach ciąży, zamiast przygotowywać się do powiększenia rodziny, czekają, aż ZUS skończy sprawdzać, czy pieniądze się im należą, mimo odprowadzanych zgodnie z prawem składek. W podobnej sytuacji znajdują się kobiety tuż po urodzeniu dziecka, których prawo do zasiłku macierzyńskiego ZUS sprawdza miesiącami. Przez cały ten czas nie mają one środków do życia.
Wstrzymywanie wypłaty zasiłków to łamanie praw kobiet. Państwo, pozwalając na takie praktyki, pozwala na nieludzkie traktowanie kobiet w momencie, gdy powinny w spokoju przygotowywać się do porodu. Zamiast tych przygotowań przyszłe mamy muszą mierzyć się z dodatkowym stresem, którego dokładają im decyzje instytucji państwowych. Zadaniem państwa jest wspieranie kobiet, które decydują się na ciążę i macierzyństwo. I gwarantowanie im świadczeń bez względu na ich sytuację zawodową. Szczególnie w sytuacji, gdy polski rynek pracy wypycha pracowniczki na umowy B2B, zlecenia i o dzieło, pokazując je jako „elastyczne rozwiązania”. Jak widać, tak elastyczne, że wypracowane w tych formach zatrudnienia składki można odebrać z dnia na dzień.
Według danych Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w 2023 roku 950 tysięcy kobiet w Polsce prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, czyli odprowadza składki od swojej pracy, tak w przypadku zajścia w ciążę nie mają gwarancji, że ZUS nie wstrzyma wypłaty ich świadczeń. Nie mają gwarancji, że będą miały środki do życia w ciąży i po urodzeniu dziecka.
W związku z powyższym zwracam się do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej:
1. Jakie działania są podejmowane, aby wprowadzić natychmiastowe zaprzestanie procederu wstrzymywania wypłaty zasiłków chorobowych wynikających ze złożenia zaświadczenia o niezdolności do pracy w czasie ciąży, a także po urodzeniu dziecka, wynikającego z przebywania na urlopie macierzyńskim?
2. Jeśli nie jest planowane wprowadzenie takiego rozwiązania, dlaczego? Jeśli ma ono wejść w życie, kiedy?
3. Ilu kobietom w latach 2015-2022 wstrzymano świadczenie w opisanych wyżej okolicznościach? Z czego wynika zaobserwowany przez organizacje pozarządowe wzrost tych sytuacji w ostatnich latach?
Z poważaniem
Franciszek Sterczewski
Zgłaszający: Franciszek Sterczewski, Piotr Adamowicz, Tomasz Aniśko, Mateusz Bochenek, Małgorzata Chmiel, Janusz Cichoń, Zofia Czernow, Barbara Dolniak, Waldy Dzikowski, Joanna Fabisiak, Joanna Frydrych, Krzysztof Gadowski, Elżbieta Gelert, Cezary Grabarczyk, Agnieszka Hanajczyk, Joanna Jaśkowiak, Joanna Kluzik-Rostkowska, Ewa Kołodziej, Iwona Maria Kozłowska, Robert Kropiwnicki, Wojciech Król, Henryka Krzywonos-Strycharska, Maciej Lasek, Gabriela Lenartowicz, Tomasz Lenz, Katarzyna Lubnauer, Artur Łącki, Magdalena Łośko, Izabela Katarzyna Mrzygłocka, Sławomir Neumann, Małgorzata Niemczyk, Tomasz Olichwer, Katarzyna Osos, Paweł Papke, Agnieszka Pomaska, Paweł Poncyljusz, Monika Rosa, Jakub Rutnicki, Grzegorz Schetyna, Krystyna Sibińska, Tomasz Siemoniak, Andrzej Szewiński, Adam Szłapka, Cezary Tomczyk, Małgorzata Tracz, Jarosław Wałęsa, Marta Wcisło, Monika Wielichowska, Anna Wojciechowska, Witold Zembaczyński, Piotr Benedykt Zientarski